zelfreflectie
Mooi fluit spelen maar…voor wie?
Onder deze titel publiceerde ik in het blad FLUIT (2010-2) een artikel dat helaas zijn actualiteit niet verloren heeft. Het ging over de groeiende vervreemding van het publiek ten opzichte van de klassieke muziek en de eisen die concertbezoekers stellen aan een concert. Men wil een unieke ervaring beleven. Het artikel beschreef voorbeelden van Het Nederlands Fluitorkest – dat ik vanaf 1993 twintig jaar dirigeerde en vormgaf – en hoe dit orkest een goede relatie met het publiek probeerde op te bouwen.
Het ensemble stak eerst de hand in eigen boezem. Er werd gekeken naar hoe muziek beter overgedragen kon worden aan de bezoekers. We gingen meer eisen aan ons zelf stellen en waren ontevreden met de gebruikelijke gang van zaken, namelijk muziekstuk – stilte – applaus – muziekstuk – stilte – applaus etc. Al snel bleek dat er nog veel meer mogelijk was waarmee een optreden meer glans kon krijgen en boeiender kon worden.
Het Concertgebouworkest op een dwaalspoor?
Afgelopen 9 oktober woonde ik een concert bij van het Koninklijk Concertgebouworkest, geleid door Ivan Fischer. Het was het eerste van een serie met het programma ‘Brahms meets Bach’ (ook aangekondigd als ‘Bach meets Brahms’, wat een logischer volgorde is).
Het deel voor de pauze bevatte de tweede Suite in b kl.t. en de cantate ‘Ich habe genug’ van Johann Sebastian Bach. Na de intermissie werd de tweede Symfonie van Brahms gespeeld.
Het lijkt er op dat een aantal van de goed bedoelde kenmerken van deze serie niet genoeg tot hun recht komen. Alsof er niet voldoende over nagedacht is.
Ik wil deze gedachte graag onderbouwen door te stellen dat:
‘La flûte, c’est moi’ – Baas over eigen spel (2)
Thema-les ter afsluiting van een dag voor amateurs georganiseerd door het Nederlands Fluit Genootschap op 28 september 2014
Wat kun je doen zodat intuïtie, kennis en ervaring, en reflectie je relatie met de fluit verbeteren?
Een aantal voorbeelden:
- Wees je eigen toeschouwer. Doe alsof je ‘uittreedt’, voor jezelf gaat staan en met een scherp inlevingsvermogen naar jezelf kijkt. Speel voor eigen rechter, neem de miniemste details waar en wees kritisch. Koppel aan deze analytische observatie je intuïtie en probeer aan te voelen of iets wel of niet bij je past.
- Leg verbanden tussen je ‘rationele’ vaardigheden en hoe deze intuïtief door jou ervaren worden. De fysieke en zinnelijke beleving van de technische handeling moet het eindeloze doornemen van checklijsten vervangen. Deze verbinding is het meest succesvol als het gevoel (‘hoe ervaar ik het’) zich los kan maken van alle andere controle elementen.
- Trial-and-error’. Werk vanuit de volgende cyclische cirkel:Luister naar jezelf -> Vel een oordeel over je spel-> Maak een diagnose van de problemen -> Reflecteer: analyseer vanuit je kennis en ervaring en geef daarbij intuïtie en gevoel een relevante rol. Hier zit de meest boeiende sprong naar vernieuwing! -> Oplossing opperen -> Opnieuw spelen met de verworven handvatten -> De hele cirkel opnieuw doornemen totdat je blij van je eigen spel wordt.
‘La flûte, c’est moi’ – Baas over eigen spel (1)
Thema-les ter afsluiting van een dag voor amateurs georganiseerd door het Nederlands Fluit Genootschap op 28 september 2014
De beroemde uitspraak van Lodewijk de 14e, ‘L’état, c’est moi’ is een uiting van zuiver absolutisme. Dat lijkt zich niet te verhouden tot ‘La flûte, c’est moi’. Toch zijn er overeenkomsten en parallellen te trekken. Naast het zelfingenomen ‘ik ben de fluit omdat ik haar beheers’ is er een subtielere interpretatie mogelijk: ‘ik ben één geworden met de fluit omdat ik bewust ben van mijn eigen ik en begrijp hoe deze zich met haar verhoudt’.
Deze lezing stelt niet per se de uiteindelijk bereikte kwaliteit van de prestatie voorop. Fluitspelen moet elke keer weer een ontdekkingsreis zijn waarin een oneindige keur aan impressies voorbij komen en kennis wordt vergaard. Het gaat vooral om de weg. ‘Het is het vissen, niet de vangst’. Hoe aantrekkelijk dit laatste op het eerste gezicht ook lijkt.
De poorten van de hemel zullen opengaan voor iedereen die bereid is dit fascinerende proces te ondergaan. Ongeacht of je professional of amateur bent.
Welkom op mijn weblog over muziek, musiceren, fluitspel en onderwijs.
Zowel als solofluitist, kamermuziekspeler, orkestmusicus als fluit- en methodiekdocent heb ik meer dan vijftig jaar ervaring. Ook ben ik oprichter en dirigent geweest van
Het Nederlands Fluitorkest.
Mijn liefde voor de fluit is tot op de dag van vandaag een bron van inspiratie, genot en zelfs troost. Daarentegen kan het fluitspel zoals ik het vaak hoor mij niet in
gelijke mate bekoren.
In deze blog vat ik mijn gedachten daaromtrent samen en deel ze met jou.
Het spreekt voor zich dat ik het verworven vakmanschap en mijn zienswijze aanwend tijdens mijn lessen. Persoonlijk ben ik echter het meest benieuwd naar wíe ik voor mij heb en wat zíjn inbreng is. Omdat ik op zoek ben naar dat unieke dat in iedereen aanwezig is. Ik ben er van overtuigd dat ieders individualiteit de strategie moet bepalen en niet universele dogma’s.
Samen met jou wil ik nieuwe en wellicht verborgen mogelijkheden ontdekken om je spel én het musiceren nog beter te maken.
Daarbij maakt het niet uit of je professioneel, gevorderd amateur of (lid van)
een ensemble bent.
Ik boek successen met ‘dwars’ zijn. Dat betekent dat ik wars ben van in steen gebeitelde wetten.
Het gaat om de mens, niet om de regels.
Dank voor je bezoek.
Vriendelijke groet,
Jorge Caryevschi
onderwerpen
Fluit LERAAR & LEERLING
Ze vullen elkaar aan als echtelieden in een goed huwelijk
Fluit FLUITSPEL
Het juiste een-tweetje tussen techniek en musicaliteit
Fluit MUZIEK
Wees een rechercheur die met het juiste speurwerk de tunnelvisie vermijdt
Fluit HELDEN
Goed voorbeeld...
Fluit VARIA
Verandering van spijs...
Fluit VRAAG JORGE
Wie weet heb ik het antwoord
Fluit VRAAG JORGE
Wie weet heb ik het antwoord