Fluitspel
Francis Poulenc, de sonate voor fluit en piano (2)
Een handleiding voor de uitvoerende musicus
Francis Poulenc en Jean-Pierre Rampal spelen de Cantilena uit de Sonate, tijdens een concert ter viering van de 60e verjaardag van de componist. Salle Gaveau, Parijs, 27 mei 1959
Deel I, vanaf 〈9〉
Francis Poulenc, de sonate voor fluit en piano (1)
Een handleiding voor de uitvoerende musicus
De Sonate voor fluit en piano van Poulenc behoort zonder twijfel tot de populairste werken van het repertoire voor die combinatie en voor de fluit in het algemeen. Honderden video’s op YouTube, meer dan vijftig cd-opnames in actuele online-catalogi en op dit moment maar liefst eenentwintig versies op Spotify weerspiegelen de bijval die de sonate vindt bij spelers en publiek. Op het internet is zelfs een achtenveertig minuten durend programma van de BBC te beluisteren, gewijd aan een vergelijkende discografie van de sonate.Daarin maakt de Engelse pianist David Owen Norris, die de sonate speelde met Jean-Pierre Rampal, een interessante en uitgebreide analyse van een groot aantal uiteenlopende versies.
De uitvoeringen variëren enorm, en dit is niet alleen het resultaat van een onderscheidende persoonlijke visie van de vertolkers, maar soms ook van een oppervlakkige benadering van de tekst.
Hiervoor zijn verschillende oorzaken aan te wijzen.
Mooi fluit spelen maar…voor wie?
Onder deze titel publiceerde ik in het blad FLUIT (2010-2) een artikel dat helaas zijn actualiteit niet verloren heeft. Het ging over de groeiende vervreemding van het publiek ten opzichte van de klassieke muziek en de eisen die concertbezoekers stellen aan een concert. Men wil een unieke ervaring beleven. Het artikel beschreef voorbeelden van Het Nederlands Fluitorkest – dat ik vanaf 1993 twintig jaar dirigeerde en vormgaf – en hoe dit orkest een goede relatie met het publiek probeerde op te bouwen.
Het ensemble stak eerst de hand in eigen boezem. Er werd gekeken naar hoe muziek beter overgedragen kon worden aan de bezoekers. We gingen meer eisen aan ons zelf stellen en waren ontevreden met de gebruikelijke gang van zaken, namelijk muziekstuk – stilte – applaus – muziekstuk – stilte – applaus etc. Al snel bleek dat er nog veel meer mogelijk was waarmee een optreden meer glans kon krijgen en boeiender kon worden.
Jolivet en Messiaen
La Jeune France. André Jolivet aan de piano. Staand v.l.n.r. : Olivier Messiaen, Yves Baudrier, Daniel-Lesur
Hoe voorspellend de Cinq Incantations van Jolivet zouden zijn voor het ontstaan van Messiaen’s Le Merle Noir is met alle waarschijnlijkheid beide componisten van La Jeune France ontgaan.
In de partituur van Jolivet’s Incantations staat aan het eind: ‘Chantemerle – Août 1936’. Alsof de componist in broederschap een hint wilde geven aan Messiaen om de zang van de ‘merle’ over te nemen. De première van de Cinq Incantations vond plaats op 7 mei 1938 in de Société Nationale de Musique in Parijs, door Jean Merry, aan wie ze opgedragen zijn.
Messiaen schreef Le Merle Noir in 1952 als Morceau de Concours in opdracht van het Parijse Conservatoire, waar hij compositieles gaf.
De associatie tussen Chantemerle en Le Merle Noir is op zich al frappant genoeg, maar er is nog een ander zeer opvallende overeenkomst.
Het Concertgebouworkest op een dwaalspoor?
Afgelopen 9 oktober woonde ik een concert bij van het Koninklijk Concertgebouworkest, geleid door Ivan Fischer. Het was het eerste van een serie met het programma ‘Brahms meets Bach’ (ook aangekondigd als ‘Bach meets Brahms’, wat een logischer volgorde is).
Het deel voor de pauze bevatte de tweede Suite in b kl.t. en de cantate ‘Ich habe genug’ van Johann Sebastian Bach. Na de intermissie werd de tweede Symfonie van Brahms gespeeld.
Het lijkt er op dat een aantal van de goed bedoelde kenmerken van deze serie niet genoeg tot hun recht komen. Alsof er niet voldoende over nagedacht is.
Ik wil deze gedachte graag onderbouwen door te stellen dat:
Welkom op mijn weblog over muziek, musiceren, fluitspel en onderwijs.
Zowel als solofluitist, kamermuziekspeler, orkestmusicus als fluit- en methodiekdocent heb ik meer dan vijftig jaar ervaring. Ook ben ik oprichter en dirigent geweest van
Het Nederlands Fluitorkest.
Mijn liefde voor de fluit is tot op de dag van vandaag een bron van inspiratie, genot en zelfs troost. Daarentegen kan het fluitspel zoals ik het vaak hoor mij niet in
gelijke mate bekoren.
In deze blog vat ik mijn gedachten daaromtrent samen en deel ze met jou.
Het spreekt voor zich dat ik het verworven vakmanschap en mijn zienswijze aanwend tijdens mijn lessen. Persoonlijk ben ik echter het meest benieuwd naar wíe ik voor mij heb en wat zíjn inbreng is. Omdat ik op zoek ben naar dat unieke dat in iedereen aanwezig is. Ik ben er van overtuigd dat ieders individualiteit de strategie moet bepalen en niet universele dogma’s.
Samen met jou wil ik nieuwe en wellicht verborgen mogelijkheden ontdekken om je spel én het musiceren nog beter te maken.
Daarbij maakt het niet uit of je professioneel, gevorderd amateur of (lid van)
een ensemble bent.
Ik boek successen met ‘dwars’ zijn. Dat betekent dat ik wars ben van in steen gebeitelde wetten.
Het gaat om de mens, niet om de regels.
Dank voor je bezoek.
Vriendelijke groet,
Jorge Caryevschi
onderwerpen
Fluit LERAAR & LEERLING
Ze vullen elkaar aan als echtelieden in een goed huwelijk
Fluit FLUITSPEL
Het juiste een-tweetje tussen techniek en musicaliteit
Fluit MUZIEK
Wees een rechercheur die met het juiste speurwerk de tunnelvisie vermijdt
Fluit HELDEN
Goed voorbeeld...
Fluit VARIA
Verandering van spijs...
Fluit VRAAG JORGE
Wie weet heb ik het antwoord
Fluit VRAAG JORGE
Wie weet heb ik het antwoord