Poulenc, Bowie en interpretatie

Een goede interpretatie is niet alleen een systeem van adequate technische vaardigheden van de instrumentalist. Zij moet ook stoelen op vele andere factoren, zoals het gebruiken van een zo oorspronkelijk mogelijke uitgave, het zich verdiepen in aspecten van een authentieke interpretatie van de stijl van de componist, en dit alles met de ondersteuning van een brede documentatie, waardoor de musicus zich kan inleven in de componist, zijn tijd en zijn manier van componeren. Raadplegen van alle mogelijke literatuur over en rond het stuk is ook onontbeerlijk. Pas dan is de speler toegerust om de fantasie de vrije loop te laten en zijn creativiteit volledig tot bloei te laten komen.

Met al deze onderdelen uit de gereedschapskist van de muziekuitvoering kunnen onderscheidende uitvoeringen ontstaan waarin eenieder zijn eigen unieke persoonlijkheid naar voren kan laten komen. Ze zijn algemeen toepasselijk op de interpretatie van zowel oudere als hedendaagse muziek. Voor de recentere muziek geldt dat geluidsdragers – vaak door de betrokkene artiesten zelf opgenomen – een belangrijke bron zijn voor de uitvoeringspraktijk.

Juist bij deze ‘levende getuigenissen’ valt op hoe groot de invloed is van mode en smaak van het moment. Om die reden kunnen bepaalde kenmerken van die interpretaties niet afgedaan worden als ‘niet van goede smaak getuigen’. Want wat vaak veranderd is, is onze waardering voor de manier van expressie uit het verleden.

In de tentoonstelling Bowie is…, gewijd aan David Bowie in het Gronings Museum valt dit citaat van hem te lezen (vrij vertaald):

‘Alle kunst is instabiel. De betekenis van een kunstwerk wordt niet per se bepaald door de betekenis die de auteur er aan gegeven heeft. Er is geen gezaghebbende stem. Er zijn slechts meerdere lezingen’.

Dit is een lofzang voor de totale artistieke vrijheid en tegelijkertijd een pleidooi voor verstand van zaken: je dient beslist te weten welke ‘betekenis’ de kunstenaar aan zijn werk heeft toegekend. Zo is de uitvoering altijd gestoeld op kennis en is het historisch onderbouwd.

Op deze manier getuigt de interpretatie van een heldere visie en dat schept ruimte voor een rijke bron van creatieve ideeën.

Als wij de Sonate voor fluit en piano van Poulenc bestuderen, hebben wij enkelen opnames tot onze beschikking met de componist aan de piano en de fluitist Jean-Pierre Rampal, die ook betrokken was bij het compositieproces. Een opname van de première tijdens het Festival de Strasbourg op 18 juni 1957 bevindt zich in de fonotheek van de Parijse Bibliothèque Nationale. Poulenc en Rampal hebben de sonate opgenomen in de serie ‘Présence de la Musique Contemporaine’ (Véga C 35 A 181, 1959), opnieuw uitgegeven door Wergo (WER 50004, ca. 1963). Klankopname hiervan in soundcloud.com/marian-kirwel.

In YouTube bevindt zich een videoregistratie van de Cantilena tijdens een concert ter gelegenheid van Poulencs zestigste verjaardag in de Salle Gaveau in Parijs op 27 mei 1959.

De opname van 1959 zou de ultieme versie van de Sonate moeten zijn. En toch is het – naast de mooie interpretatie – vaak wennen aan sommige toegepaste expressieve middelen. Zoals bijvoorbeeld het pregnante vibratogebruik van Rampal en een zekere zakelijkheid waarmee Poulenc af en toe lijkt te spelen. Rampal bewijst dat het ook een kwestie van smaak is als hij in 1991 vanuit zijn eigen perspectief zegt: ‘Het geheim is een natuurlijk en soepel spel, nooit de toon forceren. Tegenwoordig spelen velen met een snel, voorspelbaar vibrato dat niets toevoegt aan de muzikale interpretatie. Voor mijn smaak doet die manier van spelen afbreuk aan de muziek’[1].

In de komende tijd zal ik een serie blogs aan deze Sonate wijden. Ook zal ik handvatten aanreiken waarmee men Poulenc als mens en als componist beter kan leren kennen.

[1] Kathleen Goll-Wilson, Jean-Pierre Rampal on Making Music, Woodwind Anthology: A Compendium of Woodwind Articles from The Instrumentalist 1 (May-June 1991): 623

Gepost op 17 maart 2016

© 2016 – Jorge Caryevschi

Niets uit deze website mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, fotokopie, microfilm of op welke andere wijze dan ook, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de rechthebbende, Jorge Caryevschi.

Fluit & Muziek, Fluit & Varia
Tags 'In stijl' spelen, Fluitrepertoire, Flute Sonata, Francis Poulenc, Interpretatie, Poulenc, Uitvoeringspraktijk