Hermann Scherchen en de hedendaagse muziek

Afgelopen juni precies vijftig jaar geleden is de dirigent Hermann Scherchen (1891-1966) overleden. In juni is het tevens 125 jaar geleden dat hij werd geboren.

Scherchen was een eigenzinnige dirigent die bij de jongere generatie musici nauwelijks bekend is. En dat is jammer, want hij was een interessante dirigent die zich met veel passie toelegde op een zeer omvangrijk en uiteenlopend repertoire. Zijn Mahler opnamen wekten indertijd veel aanzien, alsmede veel werk van Max Reger. Ook droegen zijn opnamen van Bach en Händel bij aan de ontwikkeling van stijlgetrouwe interpretaties. Hij behartigde de uitvoeringen van avant-garde componisten en was een aanjager van de verspreiding van nieuwe muziek. [Lees een interessant artikel in The New York Times van 8 november 1964, van de hand van dirigent Edward Downes, over Scherchens debut in New York: http://www.nytimes.com/1964/11/08/name-it-and-hermann-scherchen-now-73-has-done-it.html?_r=0 ].

Scherchen is de auteur van het Lehrbuch des Dirigierens, Leipzig 1929, dat een ‘bijbel’ is geweest voor tal van dirigenten.

Zijn stijl als dirigent kenmerkt zich door accuratesse in alle facetten, zowel op technisch als op muzikaal gebied. Hij deelde zijn verbluffende kennis met de musici en gaf uitgebreid verbale aanwijzingen. Zijn eigen partituren bevatten tal van notities over wat hij wilde vertellen op elk kritisch punt van de muziek.

Scherchen is onlosmakelijk verbonden aan mijn ontdekking van de hedendaagse muziek. In Buenos Aires woonde ik in 1958 een concert bij van het Orkest van de Asociación Amigos de la Música (waarvan ik later solo fluitist van werd) waar hij Bach koppelde aan onder andere de Argentijnse première van Achorripsis, van Iannis Xenakis.

De muziek verbaasde, overrompelde en ontstelde mij zelfs. Deze confrontatie heeft mij zodanig geïntrigeerd dat ik vanaf dat moment het moderne repertoire ben gaan verkennen. Aanvankelijk heel voorzichtig en later met een koortsachtige nieuwsgierigheid.

Scherchens aanpak maakte een diepe indruk op mij door de oprechte en natuurlijke manier waarop hij dit repertoire benaderde. Hij straalde vreugde uit en zijn betoog overtuigde.

Mijn waarneming van de muziek van Xenakis en zijn avant-garde tijdgenoten is sindsdien veranderd. Aan Hermann Scherchen heb ik indirect een muzikale loopbaan te danken waar de hedendaagse muziek als een rode draad doorheen loopt. Nieuwe muziek is voor mij nog steeds een bron van genot.

Gepost op 6 augustus 2016

Fluit & Helden, Fluit & Varia
Tags analyse, Inspiratie, Kunstenaarschap, Uitvoeringspraktijk