De fluitist als sterrenkok

Wie Ferran Adrià van El Bulli aan het werk ziet kan zich niet onttrekken aan het idee dat er meer zit achter zijn kookkunst dan alleen een deskundig en verfijnd vakmanschap.

Er zijn vele goede koks die hun beroep uitstekend beheersen. Waar sterrenkoks zich in onderscheiden is dat ze nieuwe manieren proberen te vinden om zowel traditionele als onverwachte grondstoffen te bewerken. Daarnaast blinken ze vaak uit met menu’s die zo in elkaar gezet zijn – bijna als een scenario – dat een avond in hun restaurants een unieke ervaring wordt.

Er is een weloverwogen keuze en volgorde van gerechten die soms contrasteren, dan weer elkaar complementeren of goed inspelen op hun onderlinge kenmerken. Het eten dat op het bord komt is ware kunst en de juiste dranken maken een zinnenprikkelend Gesamtkunstwerk compleet.

Sterrenkoks hebben een uitstekend antwoord op de vraag vanuit de ‘belevingseconomie’. Door de doorwrochte  manier waarop zij hun beroep uitoefenen zijn ze zelfs trendsettend. Zij bereiden de weg voor bijzondere ontwikkelingen.

Wij, fluitisten en musici, kunnen hier veel van leren. Net als sterrenkoks kunnen ook wij onze eigen keuzes maken. We kunnen vaak ons eigen repertoire en onze eigen medespelers kiezen. Ook de duur en de volgorde van de werken bepalen we zelf. Wij besluiten ook hoe wij onszelf gaan presenteren en vallen zo nodig terug op andere disciplines en hun specialisten om de achterliggende gedachte van het programma sterker te maken. Om met Ferran Adrià te spreken, elk concert zou een ‘creatieve emotie teweeg moeten brengen’.

Goed spelen is onontbeerlijk. Maar virtuoos spelen zonder een goede visie, onderbouwing en de gave om goed te communiceren maakt het spel zielloos en ijdel.

 Niet alleen sterrenkoks zijn voor ons fluitisten een goed voorbeeld. Ook op andere gebieden in de kunstwereld én daarbuiten zijn er interessante voorbeelden te vinden die inspireren.

Op dit moment ervaren wij om ons heen overmatig veel indrukken die elkaar ook nog eens met een duizelingwekkend tempo afwisselen. Al zappend tussen het banale en het verheffende en onderwijl ‘multitaskend’, komen de meer gecompliceerde handelingen van ons brein op een tweede plan te staan. Geen wonder dat makers op welk gebied dan ook terugvallen op een ‘tastbare’ zinnelijke beleving van hun creaties, zodat zij hun boodschap krachtiger kunnen overdragen. Grote halen, snel thuis en niet te moeilijk. De beleving is in de regel belangrijker dan de inhoud geworden.

Muziekprogrammeurs doen verwoede pogingen om op een zo origineel mogelijke manier een publiek aan te spreken en aan zich te binden. En dat is nodig ook, want in de laatste tien jaar is het publiek voor klassieke muziek met maar liefst vijfentwintig procent afgenomen. Inmiddels is er een heel spectrum aan initiatieven. Van onconventionele series in het Concertgebouw tot festivals op grachten of andere wateren en van reisconcerten tot optredens op vreemde locaties.

Helaas varen deze inspanningen niet altijd op een goed kompas en vertonen ze nog al eens enige inconsequenties. Samenwerken, opgedane kennis delen en het bespreken van elkaars resultaten vindt te weinig plaats.

Op fluitgebied heeft Het Nederlands Fluitorkest vanuit een overkoepelende gedachte concepten ontwikkeld die ieder voor zich om een heel specifieke oplossing vroegen. Bij vele producties waren sterke partners en specialisten van andere disciplines betrokken.

Hoe probeerde Het Nederlands Fluitorkest iedere keer weer een totaalervaring neer te zetten? Hieronder een rijtje dat wij bij iedere uitvoering weer uit de la trokken.

1. visie
2. concept
3. interessante muziek uitzoeken en/of laten maken die de ideeën achter het concept dekt
4. goede mensen om je heen verzamelen die de visie delen
5. eenheid creëren van alle elementen die je gebruikt.
6. communicatieplan (inclusief goed publiciteitsmateriaal)
7. professionals inschakelen die goed zijn op een gebied waarin jij niet zo goed bent
8. veel kijken naar culturele uitingen BUITEN de muziekscène
9. excellente presentatie maken (vergeet de plaatjes, mood boards en schetsen niet)

In volgende blogs zal ik ingaan op deze rij.

Fluit & Varia
Tags Concept, Het Nederlands Fluitorkest, Visie