Holger Gilbert Jespersen (1890-1975) en het concert van Carl Nielsen

On Flute Playing

‘I am just a humble servant for the music, which is a divine art. When I play, I feel a plastic insight in the music and an urge to express the composer’s intention without any personal vanity. The one who expresses something must stand aside in favour of the creative person. The flute is a flexible instrument which can easily merge from one feeling into the other. I am more fond of my flute now than ever before, it has become more valuable to me. I will not just allow my fingers to fly up and down the flute tube – I want to make performances with insight and deep artistic feeling’.

                                                               Holger Gilbert Jespersen

 Dit jaar is een jubileum van zowel geboorte als overlijden van de Deense fluitist Holger Gilbert Jespersen.

Voor velen is hij misschien niet bekend, maar hij was wel de inspirator voor twee belangrijke werken van ons repertoire, namelijk het blaaskwintet en het fluitconcert van Carl Nielsen. Dit laatste is aan hem opgedragen.

Jespersen was de fluitist van het Koninklijk Kopenhagen Blaaskwintet. Gecharmeerd door de kwaliteiten van dit ensemble, schreef Nielsen in 1921 zijn kwintet. Daarin is een thema met variaties die de persoonlijkheden van de spelers portretteert, op de manier waarop Elgar het deed met zijn Enigma Variations. Naar aanleiding van deze samenwerking, nam Nielsen zich voor een soloconcert te componeren voor elk van de vijf musici. Hij begon met het fluitconcert, dat op 21 oktober 1926 door Jespersen in première gebracht werd in de Parijse Salle Gaveau met het orkest van de Société des Concerts du Conservatoire, onder leiding van Emil Telmányi, schoonzoon van Nielsen. Interessant is te vermelden dat in het orkest Marcel Moyse eerste fluit speelde en onder de toehoorders Maurice Ravel en Arthur Honegger aanwezig waren. Wegens gezondheidsproblemen moest de componist voor deze gelegenheid een provisorisch eind schrijven. De definitieve versie werd in Kopenhagen in januari 1927 uitgevoerd.

Nielsen voltooide in 1928 het klarinetconcert. Zijn project om vijf concerten te schrijven is door zijn dood in 1931 onaf gebleven.

Carl Nielsen heeft een heel eigen en herkenbare stijl. Zijn fluitconcert is ontegenzeglijk een van de belangrijkste van de 20e eeuw in zijn genre en niet voor niets favoriet van velen.

Een ‘remastered’ monografische uitgave op cd van werken van de componist bevat het fluitconcert dat door Jespersen gespeeld wordt.

Deze opname uit 1954 (Jespersen was toen 64 jaar) is te beluisteren op de website van fluitist Mogens Friis, www.flutist.dk.

Een niet te missen ervaring en een weergaloze referentie voor iedereen die dit concert wil spelen!

Hopelijk is hiermee ieders nieuwsgierigheid geprikkeld. Hier volgen nog een paar YouTube links naar andere geluidregistraties van deze fluitist.

In zijn spel zijn de idealen van de Franse school terug te horen. Niet verwonderlijk omdat hij, na zijn studie in Kopenhagen, leerling werd van Adolphe Hennebains en Philippe Gaubert in Parijs.

De expressiviteit van Jespersen is opmerkelijk te noemen. Zijn feilloos gevoel voor de uitdrukking van allerlei onderliggende emoties, de manier waarop hij zowel met zijn toonpallet als met zijn verfijnde timing omgaat, zijn bewuste gebruik van vibrato en zijn zangerigheid maken van hem een uiterst interessante fluitist.

Deze kenmerken zijn erg in overeenstemming met zijn credo over het fluitspel dat als opening voor dit blog diende. Musici die in staat zijn dit tot stand te brengen dwingen respect en bewondering af. Jespersen verdient om deze reden een bijzondere plaats in de ‘heldengalerij’.

Gepost op 12 mei 2015

Fluit & Helden, Fluit & Muziek
Tags Adolphe Hennebains, Carl Nielsen, Fluit, Fluitconcert, Fluitspel, Holger Gilbert Jespersen, Philippe Gaubert